B. Mijanie, wyprzedzanie i kursy przecinające się
§ 6. 03. Zasady ogólne
1. Przecinanie kursu lub wyprzedzanie dozwolone jest tylko wówczas, gdy szerokość drogi wodnej jest dostateczna dla jednoczesnego przejścia statków, z uwzględnieniem warunków na danym akwenie oraz ruchu innych statków.
2. Sygnały przewidziane w § 3.17, 6.04 i 6.05 powinny być przekazywane w zestawach tylko przez te statki, na których pokładzie znajduje się kierownik zestawu. Sygnały wizualne w tych przypadkach przekazuje tylko holownik lub statek udzielający czasowo pomocy holowniczej, który znajduje się na czele zestawu holowanego.
3. Statki idące kursem wykluczającym możliwość zderzenia nie powinny zmieniać kursu ani prędkości w taki sposób, aby powstało ryzyko zderzenia.
4. Jeżeli przy mijaniu lub przecinaniu kursów jeden ze statków ma ustąpić drogi drugiemu statkowi, to ten drugi statek nie powinien zmieniać kursu ani prędkości. Jeżeli z jakiejkolwiek przyczyny statek obowiązany do zachowania swego kursu i prędkości znajduje się tak blisko, że nie można uniknąć zderzenia jak tylko przez działanie statku ustępującego z drogi, to powinien on podjąć takie działanie, które najlepiej przyczyni się do uniknięcia zderzenia.
§ 6. 03. bis. Kursy przecinające się
1. Jeżeli dwa statki idą kursem przecinającym się w taki sposób, że powoduje to ryzyko zderzenia, to statek, który ma drugi statek ze swej prawej burty, powinien ustąpić mu z drogi i, gdy okoliczności na to pozwalają, uniknąć przecinania kursu przed jego dziobem. Jednakże statek idący prawą stroną głównego szlaku żeglownego powinien zachować swój kurs. Zasada ta nie ma zastosowania do małych statków w odniesieniu do statków, które nie są małymi statkami.
2. Przepisów ust. 1 nie stosuje się również do statków, co do których obowiązują przepisy § 6.13, § 6.14 i § 6.16.
3. Niezależnie od przepisu ust. 1, jeżeli dwa małe statki różnej kategorii idą kursami przecinającymi się, tak że może powstać ryzyko zderzenia, to małe statki o napędzie mechanicznym powinny ustąpić drogi wszystkim innym małym statkom, a małe statki, które nie mają napędu mechanicznego ani nie płyną pod żaglami, powinny ustępować z drogi małym statkom żaglowym. Jednakże maty statek, który idzie przy prawej krawędzi szlaku żeglownego lub blisko prawego brzegu, powinien zachować swój kurs.
4. Niezależnie od przepisu ust. 1, jeżeli dwa statki żaglowe zbliżają się do siebie w taki sposób, ze powoduje to ryzyko zderzenia, to jeden z nich powinien ustąpić z drogi drugiemu, według następujących zasad:
a) jeżeli obydwa statki idą różnymi halsami, statek, który idzie lewym halsem, powinien ustąpić z drogi drugiemu statkowi,
b) jeżeli obydwa statki płyną tymi samymi halsami, statek znajdujący się od strony nawietrznej powinien ustąpić z drogi statkowi znajdującemu się od strony zawietrznej,
c) jeżeli statek idący lewym halsem widzi statek znajdujący się od strony nawietrznej, a nie może z pewnością ustalić, czy statek ten idzie lewym czy prawym halsem, powinien ustąpić z drogi temu statkowi.
Jednakże statek, który idzie przy prawej krawędzi szlaku żeglownego lub blisko prawego brzegu, powinien zachować swój kurs.
Przepisów tych nie stosuje się do małych statków żaglowych w odniesieniu do statków żaglowych niebędących małymi statkami.
§ 6. 04. Mijanie - podstawowe zasady
Na drogach wodnych kategorii l
1. Przy mijaniu statki idące w górę powinny, uwzględniając miejscowe warunki i ruch innych statków, ustąpić drogi statkom idącym w dół.
2. Statki idące w górę, pozostawiając statkom idącym w dół wolną drogę ze swej lewej burty, nie podają żadnych sygnałów wzrokowych.
3. Statki idące w górę, pozostawiając statkom idącym w dół wolną drogę ze swojej prawej burty, powinny w odpowiednim czasie z prawej burty:
Na drogach wodnych kategorii II
1. Jeżeli dwa statki idą przeciwnymi lub prawie przeciwnymi kursami w taki sposób, że powoduje to ryzyko zderzenia, to każdy z nich powinien zmienić kurs w prawo w taki sposób, aby mógł przejść z lewej burty drugiego statku. Przepisu tego nie stosuje się przy mijaniu małych statków z innymi statkami.
2. Przy mijaniu małych statków różnych rodzajów stosuje się przepisy § 6.03 ust. 3.
3. Przy mijaniu małych statków żaglowych stosuje się przepisy § 6.03 ust. 4.
a) w dzień - pokazywać jasnoniebieską tablicę w połączeniu z białym migającym światłem albo wyjątkowo, gdy pokazywanie niebieskiej tablicy jest niemożliwe, pokazywać i poruszać, zamiast tablicą, jasnoniebieską flagą,
b) w nocy - pokazywać jasne, białe, migające światło, z którym jednocześnie mogą pokazywać jasnoniebieską tablice.
Wymienione sygnały wzrokowe powinny być widoczne 2 przodu i z tyłu statku, aż do zakończenia mijania. Nie należy pokazywać tych sygnałów po zakończeniu mijania, z wyjątkiem przypadków, gdy statek chce pokazać, że zamierza dalszym, widocznym statkom, idącym w dół, pozostawić wolną drogę z prawej burty. Jasnoniebieska tablica powinna mieć białe obrzeże o szerokości co najmniej 5 cm, a jej ramka, drążki oraz oprawa białego migającego światła powinny mieć ciemny kolor.
4. Jeżeli zachodzi obawa, że zamiary statków idących w górę nie zostały właściwie zrozumiane przez statki idące w dół, statki idące w górę powinny nadać następujący sygnał dźwiękowy:
- "jeden krótki dźwięk", jeżeli mijanie ma nastąpić lewymi burtami,
- "dwa krótkie dźwięki", jeżeli mijanie ma nastąpić prawymi burtami.
5. Nie naruszając przepisu § 6.05, statki idące w dół powinny iść drogą wskazaną im przez statki idące w górę, zgodnie z podanymi wyżej ustaleniami. Statki te powinny powtórzyć określone w ust. 3 sygnały wzrokowe i określone w ust. 4 sygnały dźwiękowe, które są im pokazane lub nadane przez statki idące w górę.
6. Określonych w ust. 1-5 zasad mijania nie stosuje się do małych statków w odniesieniu do innych statków ani do małych statków mijających się z innymi małymi statkami.
7. Przy mijaniu się dwóch małych statków stosuje się przepisy ust. 1-3 dotyczące dróg wodnych kategorii II.
§ 6. 05. Mijanie - odstępstwa od podstawowych zasad
Na drogach wodnych kategorii l
1. W odstępstwie od ustaleń § 6.04:
a) idące w dół statki pasażerskie, które chcą podejść do przystani położonej przy brzegu, przy którym idą statki w górę,
b) idące w dół zestawy holowane, które w celu zawrócenia w górę muszą trzymać się określonego brzegu,
jeżeli jest to dla nich konieczne, mogą żądać zmiany strony mijania od statków idących w górę, proponujących mijanie według zasad określonych w § 6.04.
Żądanie zmiany strony mijania przez statki idące w dół może wystąpić tylko wtedy, gdy upewnią się, że zmiana ta nie spowoduje ryzyka zderzenia.
2. W przypadku odstępstwa określonego w ust. 1 statki idące w dół powinny w odpowiednim czasie nadać następujące sygnały:
- "jeden krótki dźwięk", jeżeli mijanie ma nastąpić lewymi burtami, lub
- "dwa krótkie dźwięki", jeżeli mijanie ma nastąpić prawymi burtami,
i ponadto powinny pokazywać sygnały wizualne określone w § 6.04 ust. 3.
3. Statki idące w górę powinny spełnić żądanie statków idących w dół, potwierdzając to sygnałami:
- "jeden krótki dźwięk", jeżeli mijanie ma nastąpić lewymi burtami; jednocześnie powinny usunąć sygnały wizualne określone w § 6.04 ust. 3,
- "dwa krótkie dźwięki", jeżeli mijanie ma nastąpić prawymi burtami; jednocześnie powinny pokazać sygnały wizualne określone w § 6.04 ust. 3.
4. Jeżeli zachodzi obawa, że zamiary idących w dół statków nie zostały zrozumiane przez statki idące w górę, statki idące w dół powinny powtórzyć sygnały dźwiękowe określone w ust. 3.
5. Jeżeli statki idące w górę uznają, że mijanie z odstępstwem określonym w ust. 1 może spowodować ryzyko zderzenia, powinny nadać sygnał dźwiękowy "seria bardzo krótkich dźwięków". Po tym sygnale kierownicy obydwu statków powinni podjąć wszystkie podyktowane sytuacją działania dla uniknięcia zderzenia i zagrożenia w ruchu żeglugowym.
6. Przepisów ust. 1-5 nie stosuje się do małych statków w odniesieniu do statków niezaliczanych do małych statków ani do małych statków mijających się z innymi małymi statkami.
Na drogach wodnych kategorii II
1. W odstępstwie od ustaleń § 6.04, w szczególnych sytuacjach i pod warunkiem, że nie stworzy to ryzyka zderzenia, statki mogą żądać mijania się prawymi burtami. Powyższe odstępstwo może mieć zastosowanie tylko w następujących sytuacjach:
a) gdy statki bez ładunku, poddane działaniu bocznego wiatru, nie mogą utrzymać się na prawej stronie,
b) gdy statki chcą podejść do brzegu (przystani) znajdującej się po ich lewej stronie,
c) gdy statki chcą wejść do portu, wejść do odgałęzienia, przejść przez śluzę lub pod mostem znajdującym się po ich lewej stronie.
2. W przypadkach odstępstwa określonego w ust. 1 statki powinny nadać dźwiękowy sygnał "dwa krótkie dźwięki", a także powinny pokazać sygnały wizualne określone dla dróg wodnych kategorii l w § 6.04 ust. 3 lit. a i b. Wymienione sygnały powinny być widoczne z przodu i z tyłu statku i aż do zakończenia mijania. Nie należy pokazywać tych sygnałów po zakończeniu mijania, z wyjątkiem przypadków, gdy statek chce pokazać, że zamierza dalszym, widocznym statkom pozostawić wolną drogę z prawej burty.
3. Statki, z którymi ma nastąpić mijanie, powinny również nadać sygnał dźwiękowy "dwa krótkie dźwięki" i ustąpić z drogi w lewą stronę, tak aby mijanie było bezpieczne.
Powinny one pokazywać również sygnały wizualne określone dla dróg wodnych kategorii l w § 6.04 ust. 3.
4. Jeżeli statki wymienione w ust. 3 uznają, że mijanie z odstępstwem określonym w ust. 1 może spowodować ryzyko zderzenia, powinny nadać sygnał dźwiękowy "seria bardzo krótkich dźwięków". Po tym sygnale kierownicy obydwu statków powinni podjąć wszystkie podyktowane sytuacją działania dla uniknięcia zderzenia i zagrożenia w ruchu żeglugowym. Przepisy ust. 6 dla dróg wodnych kategorii l stosuje się również na wodach kategorii II.
§ 6. 06. Mijanie ze statkami holowanymi na linie z brzegu
1. W przypadku mijania się statku holowanego na linie z brzegu ze statkiem poruszającym się w inny sposób, odmiennie od przepisów § 6.04 i 6.05, statki powinny mijać się w taki sposób, żeby statek holowany na linie z brzegu kierował się wzdłuż brzegu, z którego jest holowany.
2. W przypadku mijania się dwóch statków holowanych na linie z tego samego brzegu, statek holowany w górę odchodzi od tego brzegu, usuwa linę, na której jest holowany, i pozostawia wolną drogę statkowi holowanemu w dół przy brzegu, z którego jest holowany.
3. Jeżeli mijanie określone wyżej odbywa się na drodze wodnej, dla której nie ustalono kierunków, to statek podający linę na brzeg z lewej burty odchodzi od brzegu, usuwa linę, na której jest holowany, i pozostawia wolną drogę statkowi podającemu linę z prawej burty przy brzegu, z którego jest holowany.
§ 6. 07. Spotkania statków w wąskich przejściach
1. Aby uniknąć mijania na odcinkach lub w miejscach, gdzie szlak żeglowny nie jest dostatecznie szeroki do jednoczesnego przejścia dwóch statków (wąskie przejście), statki powinny postępować, jak następuje:
a) statki powinny przechodzić przez wąskie przejście w możliwie krótkim czasie,
b) gdy statki zbliżają się do wąskiego przejścia, gdzie z uwagi na istniejące zakola lub przeszkody inne statki mogą być zasłonięte, powinny przed wejściem do wąskiego przejścia nadać sygnał dźwiękowy "jeden długi dźwięk"; w sytuacji, gdy wąskie przejście jest długie, statki przechodzące przez nie powinny powtarzać ten sygnał,
c) na drogach wodnych, dla których określono kierunki w dół i w górę, statki powinny stosować następujące zasady:
(i) jeżeli statki idące w górę widzą, że statki idące w dół wchodzą do wąskiego przejścia, powinny zatrzymać się poniżej tego przejścia i czekać, aż statki idące w dół przejdą wąskie przejście,
(ii) jeżeli idący w górę zestaw wszedł do wąskiego przejścia, zbliżające się do wąskiego przejścia statki idące w dół powinny, w miarę możliwości, zatrzymać się powyżej wąskiego przejścia i czekać, aż zestawy idące w górę przejdą wąskie przejście; tak samo powinny postępować pojedyncze idące w dół statki w stosunku do pojedynczych statków idących w górę,
d) na drogach wodnych, dla których nie określono kierunków w dół i w górę, statki powinny stosować następujące zasady:
(i) statki zbliżające się do wąskiego przejścia, dla których przeszkoda znajduje się z prawej burty albo gdy brzeg wypukły zakola wąskiego przejścia znajduje się z prawej burty, powinny udzielić pierwszeństwa przejścia przez wąskie przejście statkom idącym z przeciwnego kierunku; przepisów tych nie stosuje się do małych statków w odniesieniu do statków niezaliczanych do małych statków,
(ii) przy zbliżaniu się do wąskiego przejścia w przeciwnym kierunku dwóch małych statków, z których jeden jest statkiem żaglowym, statek niezaliczony do statków żaglowych powinien udzielić pierwszeństwa przejścia przez wąskie przejście statkowi żaglowemu,
(iii) przy zbliżaniu się do wąskiego przejścia w przeciwnych kierunkach dwóch statków żaglowych idących pod żaglami, statek idący lewym halsem powinien udzielić pierwszeństwa przejścia przez wąskie przejście statkowi idącemu prawym halsem.
Zasad tych nie stosuje się do małych statków żaglowych w stosunku do innych statków żaglowych.
2. Jeżeli mijanie w wąskim przejściu jest nieuniknione, statki powinny podjąć wszelkie działania podyktowane sytuacją, aby mijanie nastąpiło w miejscu i warunkach wykluczających niebezpieczeństwo zderzenia. Jeżeli kierownik spostrzeże niebezpieczeństwo zderzenia, to statek powinien nadać sygnał dźwiękowy "seria bardzo krótkich dźwięków".
§ 6. 08. Mijanie zabronione znakami żeglugowymi
1. Na odcinkach dróg wodnych oznakowanych znakami żeglugowymi zakazu A.4, określonymi w załączniku nr 7:
a) na drogach wodnych, dla których określono kierunki w dół i w górę - statki idące w górę powinny zatrzymać się przed znakiem, do czasu aż statki idące w dół przejdą przez ten odcinek,
b) na drogach wodnych, dla których nie określono kierunków w dół i w górę - statki powinny stosować zasady ruchu określone w § 6.07.
2. Jeżeli dla uniknięcia mijania dyrektor urzędu wprowadzi ruch statków kolejno w jednym i w drugim kierunku, to:
- zakaz przejścia oznakowuje się znakiem żeglugowym zakazu A.1, określonym w załączniku nr 7,
- zezwolenie przejścia oznakowuje się znakiem żeglugowym informacyjnym E.1, określonym w załączniku nr 7.
Jeżeli warunki miejscowe tego wymagają, przed znakiem żeglugowym zakazu A.1, określonym w załączniku nr 7, powinien być ustawiony, jako znak uprzedzenia, znak żeglugowy nakazu B.8, określony w załączniku nr 7.
§ 6. 09. Wyprzedzanie - przepisy ogólne
1. Wyprzedzanie jest dozwolone tylko wówczas, gdy statek wyprzedzający stwierdzi, że nie spowoduje to zagrożenia dla bezpieczeństwa żeglugi.
2. Statek wyprzedzany, w razie konieczności i w miarę możliwości, powinien ułatwić wyprzedzanie. W razie potrzeby powinien zmniejszyć prędkość, aby wyprzedzanie odbyło się bezpiecznie, szybko i nie utrudniało ruchu innych statków.
Przepisów tych nie stosuje się, gdy mały statek wyprzedza statki niezaliczane do małych statków.
§ 6. 10. Wyprzedzanie
1. W zasadzie statek wyprzedzający powinien wyprzedzać statek wyprzedzany z jego lewej burty. Jeżeli jednak szlak żeglowny jest dostatecznie szeroki, statek wyprzedzający może również wyprzedzać statek wyprzedzany z jego prawej burty.
2. Przy wyprzedzaniu statku żaglowego przez inny statek żaglowy statek wyprzedzający powinien z zasady wyprzedzać drugi statek po stronie nawietrznej. Zasady tej nie stosuje się do małych statków żaglowych wyprzedzających statki żaglowe niezaliczane do małych statków. Przy wyprzedzaniu statku przez statek żaglowy, statek wyprzedzany powinien ułatwić przejście statku żaglowego po stronie nawietrznej. Zasady tej nie stosuje się, gdy mały statek żaglowy wyprzedza statki niezaliczone do małych statków.
3. Jeżeli wyprzedzanie może odbyć się bez konieczności zmiany kursu i prędkości statku wyprzedzanego, to statek wyprzedzający nie nadaje sygnałów dźwiękowych.
4. Jeżeli wyprzedzanie może odbyć się pod warunkiem zmiany kursu lub prędkości statku wyprzedzanego oraz gdy występuje obawa, że statek wyprzedzany nie zrozumiał zamiaru statku wyprzedzającego, co może spowodować niebezpieczeństwo zderzenia, statek wyprzedzający powinien nadać:
a) sygnał dźwiękowy "dwa długie dźwięki" i "dwa krótkie dźwięki" - jeżeli wyprzedzanie ma nastąpić z lewej burty statku wyprzedzanego,
b) sygnał dźwiękowy "dwa długie i jeden krótki dźwięk" - jeżeli wyprzedzanie ma nastąpić z prawej burty statku wyprzedzanego.
5. Jeżeli statek wyprzedzany może spełnić żądanie statku wyprzedzającego, powinien pozostawić wolną drogę z proponowanej strony i w razie konieczności odejść w drugą stronę oraz nadać:
a) sygnał dźwiękowy "jeden krótki dźwięk" - jeżeli wyprzedzanie ma nastąpić z lewej burty,
b) sygnał dźwiękowy "dwa krótkie dźwięki" - jeżeli wyprzedzanie ma nastąpić z prawej burty.
6. Jeżeli wyprzedzanie nie jest możliwe z burty żądanej przez statek wyprzedzający, natomiast może odbyć się z przeciwnej burty, statek wyprzedzany nadaje:
a) sygnał dźwiękowy "jeden krótki dźwięk" - jeżeli wyprzedzanie ma odbyć się z lewej burty,
b) sygnał dźwiękowy "dwa krótkie dźwięki" - jeżeli wyprzedzanie ma odbyć się z prawej burty.
Jeżeli w tych okolicznościach statek wyprzedzający postanawia wyprzedzać, to powinien nadać sygnał dźwiękowy "dwa krótkie dźwięki" - w przypadku określonym w lit. a lub sygnał dźwiękowy "jeden krótki dźwięk" - w przypadku określonym w lit. b. Wówczas statek wyprzedzany powinien pozostawić wolną drogę z burty, z której ma nastąpić wyprzedzanie, i w razie konieczności odejść w drugą stronę.
7. Jeżeli wyprzedzanie nie jest możliwe bez spowodowania niebezpieczeństwa zderzenia, statek wyprzedzany nadaje sygnał dźwiękowy "pięć krótkich dźwięków".
8. Przepisów ust. 4-7 nie stosuje się do małych statków w odniesieniu do innych statków, które nie są małymi statkami oraz do małych statków w odniesieniu do innych małych statków.
§ 6. 11. Wyprzedzanie zabronione znakami żeglugowymi
Z zastrzeżeniem przepisu § 6.08 ust. 1 wyprzedzanie jest zabronione:
a) między wszystkimi statkami na odcinkach oznakowanych znakami żeglugowymi A.2, określonymi w załączniku nr 7,
b) między zestawami na odcinkach oznakowanych znakiem żeglugowym zakazu A.3, określonym w załączniku nr 7. Przepisu tego nie stosuje się, gdy przynajmniej jeden z zestawów jest zestawem pchanym o długości nieprzekraczającej 110 m i szerokości nieprzekraczającej 12 m.