You need to have JavaScript enabled in order to view this page correctly! Kujawskie WOPR

Podstawowe podtrzymywanie życia (PPŻ) odnosi się do utrzymania u poszkodowanego drożności dróg oddechowych, wspomagania oddychania i krążenia krwi bez użycia innego sprzętu niż prosta foliowa maseczka ochronna. Szansa przeżycia po zatrzymaniu krążenia jest tym większa, im szybciej rozpocznie się ratowanie poszkodowanego i czym większa jest wiedza ratującego. Natomiast art. 162 K.K. (z punktu prawnego) mówi wyraźnie jak należy się zachować w takim przypadku

§ 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej.

 

 

Podstawowe podtrzymywanie życia (PPŻ)

 

PPŻ obejmuje następujące elementy:

  • Ocenę wstępną stanu poszkodowanego

  • Utrzymanie drożności dróg oddechowych

  • Wentylację płuc poszkodowanego wydychanym przez ratownika powietrzem (sztuczne oddychanie)

  • Uciskanie klatki piersiowej (masaż serca).

 

Kombinację tych czterech elementów nazywa się też często resuscytacją krążeniowo-oddechową.

 

Wygląd ogólny

 

Przeprowadzenie badania osoby poszkodowanej ma na celu wykrycie wszystkich odniesionych obrażeń poprzez badanie wzrokowe i palpacyjne. Wzrokowo oceniamy obecność krwi, nieprawidłowe ułożenie kończyn dolnych, widoczne uszkodzenia skóry na odkrytych częściach ciała. Palpacyjnie sprawdzamy wystąpienie złamań (otwartych i zamkniętych)

Badanie osoby poszkodowanej najlepiej byłoby wykonywać w rękawiczkach ochronnych a jeśli ich nie mamy to uważajmy na krew i inne płyny poszkodowanego.

Badanie poszkodowanego należy rozpocząć od oceny wzrokowej czy nie ma śladów krwi na ubraniu i w pobliżu oraz sprawdzenia stanu przytomności, obecności oddechu i tętna na t. szyjnej.

Przytomność sprawdzamy najlepiej stosując się do uniwersalnej skali Glasgow (załącznik nr 1), która jest stosowana chyba na całym świecie przez lekarzy do oceny stopnia śpiączki i nieprzytomności poszkodowanego.

Podczas dalszego badania pamiętajmy o tym, aby w jego trakcie obserwować twarz osoby poszkodowanej albowiem, jeśli my nie wyczujemy palpacyjnie żadnego uszkodzenia ciała to na pewno na jego twarzy pojawi się grymas wywołany bólem, co świadczy o urazie w badanym miejscu.

Samo badanie rozpoczynamy od szyi i głowy, obejmując ją obiema rękami. Dłonie podkładamy pod szyję i powoli, i delikatnie wsuwamy pod głowę (tylko na taka wysokość, aby zmieściły się nasze palce - nie unosimy głowy do góry!). Przesuwamy dłonie ku górze i do tyłu w kierunku czoła.

Zwracamy uwagę na ewentualnie wypływającą krew i/lub płyn mózgowo-rdzeniowy z uszu.

Następnie badamy klatkę piersiową, wsuwając dłonie na wysokości fizjologicznego wgłębienia pod brzuchem (najgłębiej jak się da). Sprawdzamy ciągłość kręgosłupa i przesuwamy dłonie ku górze na przód klatki piersiowej (nie odrywając dłoni) i lekko uciskamy.

Łukiem utworzonym przez przestrzeń pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym przyciskamy do ręki poszkodowanego i ciągłym ruchem delikatnie uciskając, przesuwamy w kierunku od barku do dłoni.

Sprawdzamy ruchomość obręczy barkowej wykonując lekko tzw. kołyskę (zwracamy uwagę na "chrzęszczenie" złamanych kości.

Badanie obręczy kończyny dolnej i samej nogi wykonujemy analogicznie jak kończyny górnej.

 

Sprawdzenie świadomości

 

Ogólnie przyjętą zasadą oceny świadomości w pierwszej pomocy przedmedycznej jest schemat, składający się z trzech elementów - reakcja na: głos, dotyk, ból. By sprawdzić reakcję poszkodowanego stajemy od niego w odległości ok.1-2 m. i zadajemy głośne proste pytanie, np.: "Czy Pan/Pani mnie słyszy?! Co się stało ?!". Jeśli nie ma reakcji, podchodzimy bliżej, kucamy przy osobie (jeśli leży) i delikatnie potrząsamy ją za rękę lub ramię ponownie zadając głośno i wyraźnie poprzednie pytanie. Jeśli nadal nie ma reakcji, sprawdzamy reakcję na ból silnie ściskając mięsień (czworoboczny) znajdujący się na ramieniu, przy szyi. Jeśli osoba nadal nie zareagowała oznacza to, że jest nieprzytomna.

Sprawdzenie czynności życiowych

 

Podstawowym i najłatwiejszym do zapamiętania schematem oceny podstawowych funkcji życiowych jest tzw. ABC resuscytacji. Nazwa wzięła się od angielskich nazw trzech podstawowych zabiegów resuscytacyjnych

  1.  Airway (udrożnienie dróg oddechowych)

  2.  Breathing (oddech)

  3.  Circulation (krążenie krwi)

Dzięki temu łatwemu schematowi można bez problemu zapamiętać podstawowe czynności, które służą sprawdzeniu oddechu i tętna poszkodowanego.

 A - Ratownik, w celu zapobiegnięcia zapadaniu się języka pacjenta, odchyla delikatnie jego głowę do tyłu, trzymając jedną ręką za czoło, a drugą za brodę. Jedynym zastrzeżeniem do zastosowania tego manewru jest uraz kręgosłupa w odcinku szyjnym. Jeśli zachodzi podejrzenie, że tak właśnie jest, udrożnienie dróg oddechowych przeprowadza się unosząc tylko żuchwę w kierunku pionowym. Można to uzyskać, naciskając do przodu obu kciukami kąty żuchwy lub przez pociągnięcie za zęby dolne tak, aby wysunęły się one przed zęby górne.

Odchyl głowę

Rysunek 1

 

 

Następnie otwiera usta poszkodowanego i szybko, jednym rzutem oka sprawdza, czy w jamie ustnej i gardle nie znajdują się ciała obce. Jeśli tak jest, trzeba je usunąć, wykonując dwoma palcami okrężny ruch w jamie ustnej. Podczas usuwania ciał obcych między zęby poszkodowanego warto wsunąć przedmiot chroniący nasze palce przed przypadkowym odgryzieniem lub wcisnąć palec w polik poszkodowanego tak, aby znalazł się pomiędzy jego górną a dolną szczęką.

Rysunek 2

 

Trzeba pamiętać, że ciałem obcym są również wszelkie protezy zębowe, w związku, z czym, je również trzeba usunąć! Jest to ważne, ponieważ w przypadku konieczności przeprowadzenia sztucznego oddychania, proteza mogłaby zostać wtłoczona pod ciśnieniem powietrza w drogi oddechowe pacjenta i je poważnie zablokować.

B - Oddech sprawdza się przy pomocy również 3-elementowego schematu: słuch, czucie, wzrok. W tym celu ratownik pochyla się nad poszkodowanym i przybliża swoje ucho do ust i nosa pacjenta. Dodatkowo kładzie rękę na klatce piersiowej chorego. W ten sposób ratownik ma możliwość usłyszenia szmerów wdychanego i wydychanego powietrza, wyczucia podmuchu na małżowinie usznej i poliku oraz zaobserwowania poruszania się klatki piersiowej, która podczas oddychania opada i podnosi się. Jeśli funkcja oddechu nie została usłyszana, wyczuta i zaobserwowana, oznacza to bezdech. Wówczas wykonuje się tzw. dwa wdechy wstępne, ponieważ bywa czasem, że poszkodowany po tych wdechach może zacząć samodzielnie oddychać. Gdy oddychanie i tętno powrócą u poszkodowanego lub zostaną przywrócone, ważne jest zapewnienie dobrej drożności i wentylacji. Należy przede wszystkim upewnić się, że język nie tamuje dróg oddechowych. Istotne jest także zminimalizowanie ryzyka zakrztuszenia się poszkodowanego własnymi wymiocinami. Z tych powodów powinien on być ułożony w pozycji ułatwiającej oddychanie. Zapobiega ona zapadaniu się języka, przez co jest możliwe utrzymanie drożności dróg oddechowych.

Rysunek 3

 

Jedną z pozycji bezpiecznych jest tak zwana pozycja boczna. Zalecenia dla ratownika, ustalone przez NATO, są następujące:

  • zdejmij poszkodowanemu okulary i wyjmij duże przedmioty z jego kieszeni

  •  uklęknij obok poszkodowanego i upewnij się, że obydwie jego nogi leżą prosto

  • udrożnij jego drogi oddechowe, odchylając głowę i unosząc brodę

  • ułóż bliższą sobie rękę poszkodowanego wzdłuż tułowia

  • przenieś drugą rękę nad klatką piersiową i umieść dłonią zwróconą do dołu na barku bliższym sobie

  • chwyć pod kolanem nogę poszkodowanego leżącą bliżej ciebie i pociągnij ją do góry, nie odrywając stopy od ziemi

  • podłóż bliższą siebie rękę poszkodowanego pod jego pośladek

  • połóż jedną rękę na barku poszkodowanego leżącym dalej od ciebie, a drugą – na dalej od ciebie leżącym biodrze, i przyciągnij poszkodowanego do siebie, przewracając go na bok. Jedną rękę poszkodowanego ułóż pod jego policzkiem, a drugą, wyprostowaną w łokciu, z tyłu

  • popraw ułożenie poszkodowanego

  • odchyl głowę poszkodowanego do tyłu, udrażniając drogi oddechowe

  • regularnie sprawdzaj oddychanie i tętno

Rysunek 4

 

 

Jest kilka różnych pozycji ustalonych, które spełniają wszystkie zalecane kryteria lub większość z nich. Gdy poszkodowanym jest ciężki mężczyzna, ułożenie go w opisanej pozycji może być bardzo trudne, zwłaszcza, gdy ratownikiem jest kobieta. Można wtedy ułożyć poszkodowanego inaczej. Zaleca się jednak, aby w tej pozycji leżał krótko. Zasady postępowania są następujące:

  • zdejmij okulary i rozepnij ubranie poszkodowanego

  • uklęknij obok poszkodowanego i upewnij się, że obie jego kończyny dolne są wyprostowane

  •  przesuń jego ramię w bok

  • chwyć za kolano i rękę poszkodowanego po jego drugiej stronie

  • zbliż kolano do ręki i pociągnij je do siebie

  • popraw górną część kończyny dolnej tak, aby oba stawy, biodrowy i kolanowy, były zgięte w prawą stronę

  •  odchyl głowę poszkodowanego do tyłu, aby się upewnić, że drogi oddechowe są udrożnione

  •  regularnie sprawdzaj oddychanie.

 

Jeśli jednak oddech i krążenie nie powrócą, należy przejść do masażu serca (lub punktu C - osoby przeszkolone).

 

C - Tylko osoby przeszkolone - Tętno należy sprawdzać tylko na tętnicy szyjnej (u dziecka poniżej 1 roku życia na tętnicy ramiennej).

Rysunek 5

 

Nie robi się tego np. na nadgarstku, ponieważ przy słabym ciśnieniu można nie wyczuć pulsu. Badanie przeprowadzamy ok. 10 sekund, trzema-czterema palcami i tylko na jednej tętnicy, ponieważ uciskając, obydwie można doprowadzić do niedotlenienia mózgu. Jeśli tętno jest zachowane należy prowadzić tylko sztuczne oddychanie. Jeśli zaś tętna również nie ma, ratownik prowadzi RKO (Resuscytację Krążeniowo-Oddechową). Jednak rzadko bywa, aby jeden układ (oddechowy lub krążeniowy) działał sam, ponieważ jeśli tak jest, można być pewnym, że za chwilę drugi układ też przestanie funkcjonować (bez oddechu - serce nie bije; serce nie bije - brak oddechu).

 

 UWAGA !!! - według najnowszych zaleceń ERC w pierwszej pomocy przedmedycznej odchodzi się od sprawdzania tętna, ponieważ czynność ta jest trudna i może doprowadzić do mylnego rozpoznania przez osobę niedoświadczoną. Zatem po stwierdzeniu braku oddechu rozpoczyna się resuscytację krążeniowo-oddechową bez badania tętna. Czynność tę wykonują tylko osoby medyczne!

 

Wezwanie pomocy

 

Poniższym schematem należy posługiwać się na miejscu wypadku. Schemat ten też mówi nam, w którym momencie należy wezwać pomoc.

 

 

Rysunek 6

 

Brak oddechu i tętna

 

Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, nie oddycha i ma niewyczuwalne tętno, należy wezwać pomoc (wyślij kogoś po pomoc, a jeśli jesteś sam, zostaw poszkodowanego i idź po pomoc, po czym natychmiast wróć i rozpocznij akcję ratunkową). Przewróć poszkodowanego na plecy i upewnij się, czy leży on na twardym, płaskim podłożu następnie udrożnij mu drogi oddechowe, odchylając poszkodowanemu głowę i unosząc brodę jak na rysunku nr 4.

 

 

Rysunek 7

 

Wykonaj 2 wdmuchnięcia i rozpocznij ucisk klatki piersiowej (masaż serca). Przesuwaj palcami – wskazującym i środkowym – wzdłuż dolnego brzegu klatki piersiowej (łuk żebrowy) i wyszukaj punkt, w którym żebra łączą się, utrzymując środkowy palec w tym punkcie, umieść dwa palce na mostku powyżej i ułóż nadgarstek (nasadę) drugiej dłoni na mostku, nad palcem wskazującym pierwszej ręki; powinien to być środek dolnej połowy mostka. Umieść swoje dłonie jedna na drugiej i złącz (spleć) palce obu rąk, co zapobiegnie wywieraniu ucisku na żebra; nie wywieraj ucisku na nadbrzusze ani na najniższą część mostka.

 

 

Rysunek 8

 

 

Pochyl się nad poszkodowanym, pionowo w stosunku do jego klatki piersiowej, wyprostuj łokcie i naciskaj pionowo w dół na mostek w taki sposób, aby obniżał się około 4 – 5 cm.

 

Rysunek 9

 

 

Rysunek 10

 

 

Zwolnij nacisk, nie odrywając dłoni od mostka poszkodowanego, a następnie powtarzaj ucisk z częstością około 100 uciśnięć na minutę; uciśnięcie i zwolnienie ucisku powinno zabierać tyle samo czasu - po 15 uciśnięciach klatki piersiowej odchyl poszkodowanemu głowę, unieś brodę i wykonaj dwa efektywne wdmuchnięcia - natychmiast po tym ponownie umieść ręce na mostku i kontynuuj sztuczne oddychanie oraz uciskanie klatki piersiowej (masaż serca) w stosunku 2 wdmuchnięcia na 15 uciśnięć (15-20 wdechów na minutę u dorosłego, a u niemowląt i małych dzieci ok.30-40 wdechów)

W sytuacji, gdy jest dwóch ratowników, należy podzielić role. Jeden ratownik wykonuje sztuczne oddychanie i masaż serca, drugi – zaś odpoczywa.

Najważniejsze jest wezwanie pomocy. Podczas gdy jeden ratownik rozpoczyna resuscytację, drugi idzie po pomoc.

Jeżeli ratownicy chcą zmienić się miejscami – powinni to zrobić tak szybko i delikatnie, jak tylko jest to możliwe.

 

 

Resuscytacja noworodka

 

Masaż serca wykonuje się kciukiem prawej dłoni, uciskając mostek dziecka na głębokość ok. 2,5 cm. Palce prawej dłoni obejmują plecy dziecka.

Częstotliwość masażu: 120/min. Po każdym 3-im uciśnięciu wykonuje się 1 wdech

lub

Masaż serca można wykonywać palcami: wskazującym i środkowym.

Dziecko leży na plecach podtrzymywane lewą dłonią.

 

 

Rysunek 11

 

 

 

Masaż serca u małego dziecka

Mostek uciska się kłębem prawego nadgarstka, podtrzymując plecy dziecka lewą dłonią.

Częstotliwość ucisków: ok. 100/min. Co 5 ucisków 1 wdech.

 

 

Rysunek 12

 

 

Reanimację należy prowadzić tak długo, aż będzie mogła być przejęta przez lekarza i zespół ratunkowy.

 

 

 

Resuscytację krążeniowo-oddechową prowadzimy do czasu przybycia pogotowia lub powrotu podstawowych czynności życiowych u poszkodowanego

 

 

Skala Glasgow służy do określania głębokości śpiączki tak u dorosłych jak i u dzieci, jednakże różnią się one między sobą. Skala Glasgow dotyczy trzech rodzajów reakcji i jest obiektywnym miernikiem dysfunkcji mózgu.

 

Skala Glasgow dla dorosłych

 

1. Otwieranie oczu:

spontaniczne - 4 pkt.

na polecenie słowne - 3

na bodziec bólowy - 2

brak reakcji – 1

 

2. Reakcja ruchowa:

reaguje na polecenie - 6 pkt.

lokalizuje ból - 5

ucieczka od bólu - 4

zgięciowa na ból - 3

wyprostna na ból - 2

brak reakcji – 1

 

3. Odpowiedź słowna (werbalna):

zorientowany - 5 pkt.

splątany - 4

niewłaściwe słowa - 3

niezrozumiałe dźwięki - 2

brak reakcji - 1

 

Skala Glasgow dla niemowląt i małych dzieci

 

1. Otwieranie oczu:

spontaniczne - 4 pkt.

na polecenie słowne - 3

na bodziec bólowy - 2

brak reakcji – 1

 

2. Reakcja ruchowa:

spontaniczna aktywność - 6 pkt.

cofanie na dotyk - 5

cofanie na ból - 4

sztywność typu odkorowania - 3

sztywność odmóżdżeniowa - 2

brak reakcji – 1

 

3. Odpowiedź słowna:

gaworzy - 5 pkt.

pobudzone - 4

płacze - 3

jęczy - 2

brak reakcji - 1